(Türkçe için lütfen aşağıya bakınız – for Turkish, please see below)

Adana is a prominent city in Turkey in the field of culture and cinema. Golden Boll, Adana International Film Festival, being organised since 1969, is one of the most celebrated film festivals in Turkey. According to recent research on the cinema history of Adana, there were around 130 open-air cinemas and movie theatres and 90 film distribution companies in Adana since the first film screening was held in 1902. Cinema business and cinemagoing activities were intensified especially during the 1960s to 1980. During that period, cinemagoing was the major cultural activity among various communities in Adana. Adana is a functionally and socially mixed city and embodies multiple cultural values. In the 1960s and 1970s, Adana was a cinema oriented city: There were more than 130 open-air cinemas and movie theatres in the city and also 90 film distribution companies. Cinema halls and especially open-air cinemas were the centres of the socio-cultural life of the city and important public spaces, especially for women and children. The film industry in the Adana region was financially strong enough to support the national film production and the economic activities of the field were conducted by complex partnerships for three decades. The economic structure of the film industry in the Adana region weakened and the fall began by the late 1970s. Today, there are only 6 cineplexes, mostly located in malls and neither these halls nor the cinemagoing experiences are in the centre of social-cultural life. There is little awareness of this cultural asset of the city among the local community, youth, local institutions, even in research institutions.

This project focuses on cinema venues of Adana, cinemagoing experiences in the city, and acknowledges such activities and assets as significant cultural values. It aims then to build a cultural dialogue between CSOs and other stakeholders operating in the field of culture (especially cinema/cinema-related activities) in Adana and the EU via establishing a network between organizations in Ghent and Antwerp in Belgium and Adana. Cinemagoing activities as a cultural value and remains of cinema venues occur as intangible cultural heritage and must be preserved. Just like museums, art galleries, performance theatres, and a variety of cultural festivals, cinema venues, open-air or theatres, and cinemagoing activities make creative cities. From this perspective, cinema as a cultural asset is one of the major cultural capitals of Adana. The main challenge is that the authenticity of the social and cultural experience of cinema/cinemagoing and its capacity of community-building appears to be a vanishing value, especially after the 1980s.

The project aims to identify, recognize and regenerate this experience and make a community-based inventory of available tangible artefacts. In line with the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage (ICH Convention), this project aims to safeguard cinema culture and its community-building potential as intangible cultural heritage via cross-border dialogue and to raise awareness on the issue at the local, national and international levels. The Convention defines intangible cultural heritage as “the practices, representations, expressions, knowledge, skills – as well as the instruments, objects, artefacts and cultural spaces associated therewith – that communities, groups and, in some cases, individuals recognize as part of their cultural heritage. This intangible cultural heritage, transmitted from generation to generation, is constantly recreated by communities and groups in response to their environment, their interaction with nature and their history, and provides them with a sense of identity and continuity, thus promoting respect for cultural diversity and human creativity.” According to this definition, the intangible cultural heritage has three major components: a practice (action dimension), a community of people (social dimension) and a cultural environment (spatial dimension). If we are to apply those dimensions to cinema-related activities taken as cultural values, the activity and experience of cinemagoing meet the 1st dimension, historic cinema venues in Adana meet the 2nd, and social context of cinemagoing and cinemagoing as a community-building activity meet the 3rd dimension. Cinema is an art form that is shared by and among generations.

3 specific objectives related to the overall objective are defined for the project:

a. to raise awareness, especially amongst the youth and European civil society, on the cultural heritage value of historic cinema venues and experiences in Adana,

b. to share experience and knowledge between institutions in Belgium and Adana operating in the field of intangible cultural heritage with a special focus on historic cinema venues and cinemagoing experiences,

c. to produce creative content documenting and endorsing historic cinema venues and cinemagoing experiences as intangible cultural heritage.

Project Information

“Dialogue for Cinema as Cultural Heritage: Identification, recognition and community-based inventory of cinemas as the intangible cultural heritage in Adana via cross-border dialogue” is supported under the “Grant Scheme for Common Cultural Heritage: Preservation and Dialogue between Turkey and the EU–II (CCH-II)” implemented by the Ministry of Culture and Tourism with the financial support of the European Union. The “Grant Scheme for Common Cultural Heritage: Preservation and Dialogue between Turkey and the EU–II (CCH-II)” aims at promotion and enhancement of common cultural heritage activities implemented in partnership between Turkish and EU organizations. The Ministry of Culture and Tourism is responsible institution for the technical implementation of the Grant scheme Programme, while the Central Finance and Contracts Unit is the Contracting Authority.

Project Title: Dialogue for Cinema as Cultural Heritage: Identification, recognition and community-based inventory of cinemas as the intangible cultural heritage in Adana via cross-border dialogue

Funded Under: Grant Scheme for Common Cultural Heritage: Preservation and dialogue between Turkey and the EU-II (CCH-II)

Grant Agreement ID: TR2016/DG/03/A2-03/260

Project Duration: 19 months

Start Date: April 1st, 2021

Status: Closed

Applicant: Flying Balloon Children and Youth Association (Turkey)

Co-Applicants: University of Antwerp (Belgium), Çukurova University (Turkey), Ghent University (Belgium)

Associates: Adana Metropolitan Municipality (Turkey), Sabri Şenevi Sinema Evi (Turkey)

Kültürel Miras Olarak Sinema İçin Diyalog

Adana, kültür ve sinema alanında Türkiye’nin önde gelen şehirlerinden biridir. Altın Koza, 1969 yılından bu yana düzenlenmekte olan Adana Uluslararası Film Festivali, Türkiye’nin en ünlü film festivallerinden biridir. Adana sinema tarihi hakkında yapılan son araştırmalara göre, ilk film gösteriminin yapıldığı 1902 yılından bu yana Adana’da 130 civarında açık hava sineması ve sinema salonu ile 90 film dağıtım şirketi bulunmaktadır. Sinema işletmeciliği ve sinemaya gitme faaliyetleri özellikle 1960’tan 1980’e kadar geçen yıllarda yoğunlaşmıştır. Bu dönemde Adana’daki çeşitli topluluklar arasında sinemaya gitmek başlıca kültürel etkinliktir. Adana, işlevsel ve sosyal olarak karma bir şehirdir ve birden fazla kültürel değeri bünyesinde barındırmaktadır. 1960’larda ve 1970’lerde Adana sinema odaklı bir şehirdir: Şehirde 130’dan fazla açık hava sineması ve sinema salonu olduğu gibi 90 film dağıtım şirketi bulunmaktadır. Sinema salonları ve özellikle açık hava sinemaları, başta kadın ve çocuklar için kentin sosyo-kültürel yaşamının merkezleri ve önemli kamusal alanlar olmuşlardır. Adana bölgesindeki film endüstrisi, ulusal film üretimini destekleyecek kadar mali açıdan güçlüydü ve alanın ekonomik faaliyetleri, otuz yıl boyunca karmaşık ortaklıklar tarafından yürütülmüştür. Adana bölgesinde sinema sektörünün ekonomik yapısı zayıflamış ve geç 1970’lerde düşüş başlamıştır. Günümüzde çoğu alışveriş merkezlerinin içinde yer alan sadece 6 adet sinema kompleksi bulunmakta ve ne bu salonlar ne de sinemaya gitme deneyimleri sosyal-kültürel hayatın merkezinde yer almaktadır. Kentin bu kültürel varlığı hakkında yerel halk, gençler, yerel kurumlar, hatta araştırma kurumlarında bile çok az farkındalık var.

Bu proje, Adana’nın sinema mekânlarına, şehirdeki sinemaya gitme deneyimlerine odaklanmakta ve bu tür etkinlikleri ve varlıkları önemli kültürel değerler olarak kabul etmektedir. Adana içinde ve AB’de; Belçika, Gent ve Antwerp’teki kurumlar arasında kültür alanında (özellikle sinema/sinema ile ilgili) faaliyet gösteren STK’lar ve diğer paydaşlar arasında kültürel bir diyalog kurmayı amaçlamaktadır. Kültürel bir değer olarak sinemaya gitme faaliyetleri ve sinema mekânları kalıntıları somut olmayan kültürel miras kapsamındadır ve korunması gerekmektedir. Tıpkı müzeler, sanat galerileri, tiyatro gösterileri, çeşitli kültür festivalleri, sinema salonları, açık hava veya salon tiyatroları gibi sinema etkinlikleri yaratıcı şehirler yaratmaktadır. Bu açıdan sinema, bir servet olarak Adana’nın önemli kültürel sermayelerinden biridir. Asıl zorluk, sinemanın/sinemaya gitmenin sosyal ve kültürel deneyiminin özgünlüğünün ve bunun topluluk oluşturma kapasitesinin, özellikle 1980’lerden sonra kaybolan bir değer gibi görünmesidir.

Proje, mevcut somut eserleri tanımlamayı, tanımayı ve yeniden oluşturmayı ve topluluk tabanlı bir envanterini çıkarmayı amaçlamaktadır. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (ICH) doğrultusunda proje, sınır ötesi diyalog yoluyla sinema kültürünü ve onun toplumsalı inşa etme potansiyelini somut olmayan kültürel miras olarak korumayı ve bu konuda yerelde, ulusal ve uluslararası düzeylerde farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Sözleşme, somut olmayan kültürel mirası “toplulukların, grupların ve bazı durumlarda bireylerin kendi yaşamlarının bir parçası olarak kabul ettikleri kültürel miras uygulamaları, temsilleri, ifadeleri, bilgi ve becerileri – ve bunlarla ilişkili araçlar, nesneler, eserler ve kültürel alanlar- olarak tanımlamaktadır. Kuşaktan kuşağa aktarılan, somut olmayan kültürel miras, içinde doğduğu topluluklar ve gruplar tarafından; çevrelerini, doğa ile etkileşimlerine ve tarihlerine göre sürekli olarak yeniden yaratılır ve onlara bir kimlik ve süreklilik duygusu sağlamaktadır. Bu sayede, kültürel çeşitliliğe ve insan yaratıcılığına saygıyı teşvik etmektedir.” Bu tanıma göre, somut olmayan kültürel mirasın üç ana bileşeni vardır: uygulama (eylem boyutu), toplumsal boyutu (sosyal boyut) ve kültürel çevre (mekânsal boyut). Bu boyutları kültürel değerler olarak ele alınan sinemayla ilgili etkinliklere uygularsak, 1.boyutta sinemaya gitme faaliyeti ve sinema seyir deneyimi, 2.boyutta Adana’daki tarihi sinema mekânları, 3.boyutta sinemaya gitmenin toplumsal bağlamı ve sinemaya gitmenin bir topluluk oluşturma etkinliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Sinema kuşaklar arasında paylaşılan bir sanat formudur.

Proje için genel hedefle ilgili olarak 3 özel hedef şu şekilde tanımlanmıştır:

a. Özellikle gençler ve Avrupa sivil toplumunda Adana’daki tarihi sinema mekânlarının ve sinemaya gitme deneyimlerinin kültürel miras değeri konusunda farkındalık yaratmak,

b. Tarihi sinema mekânları ve sinemaya gitme deneyimleri başta olmak üzere somut olmayan kültürel miras alanında faaliyet gösteren Belçika ve Adana’daki kurumlar arasında deneyim ve bilgi paylaşımını sağlamak,

c. Tarihi sinema mekânlarını ve sinemaya gitme deneyimlerini somut olmayan kültürel miras olarak belgeleyen ve onaylayan yaratıcı içerikler üretmek.

Proje Bilgileri

“Kültürel Miras Olarak Sinema İçin Diyalog: Sınırlar-Arası Diyalog Yoluyla Adana’da Sinemaların Somut Olmayan Kültürel Miras Olarak Kimliklendirilmesi, Tanınması ve Topluluk Temelli Envanterinin Çıkarılması” projesi Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği’nin mali desteğiyle yürütülen “Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II Hibe Programı (CCH-II) kapsamında desteklenmektedir. “Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II Hibe Programı (CCH-II)”, Türk ve AB kuruluşları arasında ortaklaşa yürütülen ortak kültürel miras faaliyetlerinin teşvik edilmesini geliştirilmesini amaçlamaktadır. Hibe programının teknik uygulamasından Kültür ve Turizm Bakanlığı sorumlu olup, Sözleşme Makamı ise Merkezi Finans ve İhale Birimi’dir.

Proje Başlığı: Kültürel Miras Olarak Sinema İçin Diyalog: Sınırlar-Arası Diyalog Yoluyla Adana’da Sinemaların Somut Olmayan Kültürel Miras Olarak Kimliklendirilmesi, Tanınması ve Topluluk Temelli Envanterinin Çıkarılması

Hibe Programı: Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II Hibe Programı, Nisan 2021 – Haziran 2022

Hibe Sözleşmesi Kimliği: TR2016/DG/03/A2-03/260

Proje Süresi: 19 ay

Başlangıç Tarihi: 1 Nisan 2021

Durum: Sona Erdi

Başvuru Sahibi: Uçan Balon Çocuk ve Gençlik Derneği (Türkiye)

Eş-Başvuru Sahipleri: Antwerp Üniversitesi (Belçika), Çukurova Üniversitesi (Adana), Ghent Üniversitesi (Belçika)

Faydalanıcılar: Adana Büyükşehir Belediyesi (Türkiye), Sabri Şenevi Sinema Evi (Türkiye)